Rollubúskapur og rekstrarferðir á Hrunamannaafrétt

Fjórði kafli:

Veðrið gekk niður með morgninum og svo fljótt sem fært var fórum við með reksturinn yfir ána. Ég man að ég kveið því að reka yfir Sandá þegar ég fór þar fyrst, mér hafði verið sagt að hún gæti verið ill yfirferðar, helst þá vegna sandbleytu.

Svo var þetta ekki eins slæmt og ég hafði haldið, en þó var þarna meira vatn en við lentum í annarsstaðar á rekstrarleiðinni.

Í þetta tiltekna skipti var óvenju mikið í ánni svo hún var vel á síður hestanna og kindurnar fóru allar á sund, svo ég tali nú ekki um litlu lömbin.                                     En allt gekk þetta áfallalaust.  Svo rákum við aðeins lengra áður en við byrjuðum að sleppa. Þarna var það sem við rákumst á álftaparið sem réðist á Pálmar. Hann kom eitthvað óvarlega að tjörninni sem þau höfðu helgað sér með ungunum fjórum og átti fótum(eða hesti) fjör að launa. Álftir eru verulega grimmar ef þær verða fyrir áreiti við uppeldisstörfin, en Pálmar slapp með skrekkinn í þetta sinn.

Á afréttinum er endalaus aragrúi staða sem eiga sér nöfn. Geiri þekkti þetta allt og sagði okkur, aftur og aftur, ár eftir ár.

Búrfellið og tófugrenin í urðinni fyrir neðan. Miklalda, Heygil, Leppistungur, Búðará, með fossinum Búða, Meraskeið, Stangará og Stangarárbotnar, þar sem tófugrenið var og við tíndum fjallagrösin á heimleið. 

Örnefnin eru lítils virði þekki maður ekki staðinn og geti séð hann fyrir sér, og þá er líka auðveldara að muna.   Þorsteinshöfði til dæmis, hver var Þorsteinn? Jú hann var bóndi í Tungufelli, sem var rekinn að heiman(gerður útlægur) og bjó sér ból við höfðann.

Allmörg örnefni tengjast tófunni: Melrakkaá, Melrakkaalda. Aldrei varð ég svo fræg að rekast á tófu í rekstrarferð, en Geiri sýndi okkur marga staði þar sem fundist höfðu greni. 

Afréttur í sólskini, afréttur í rigningu, roki eða slyddu. Afréttur um bjarta nótt eða sumardagsmorgunn, án allra girðinga og skurða, eða annarra farartálma menningarinnar.

En þó eru þar farartálmar og leyndar hættur, gljúfur og hamrabelti, botnlaus fen og urðargjótur.

Ein slík varð á vegi okkar eitt sinn þegar við Örn bróðir minn vorum að reka með Jóa í Hvammi:   Gustur, sem var bestur allra hesta, missti skyndilega annan afturfótinn ofaní jörðina í heiðarbrúninni austan við Rofshóla.     Það var sama hvað við toguðum í tauminn, hottuðum og hvöttum, honum var algerlega ómögulegt að hafa sig uppúr.   Fóturinn náði greinilega ekki til botns svo hann hafði ekkert að spyrna í og lá þess vegna hjálparvana á jörðinni.

Eftir langa mæðu sá Jói ekki aðra leið en fara til byggða eftir aðstoð, en við Örn áttum að bíða hjá Gusti á meðan. Jói var kominn dálítinn spöl fram í Búðarártunguna þegar Gustur allt í einu tók viðbragð og reif sig uppúr gjótunni. Stóð svo alheill á öllum fjórum fótum, sveittur og titrandi. Við Örn stigum villtan dans með öllum þeim hljóðum sem við áttum yfir að ráða.

Í afréttarkyrrðinni dugðu þessi hljóð til að vekja athygli Jóa svo hann sneri við til að alhuga hverju þetta sætti og hann slapp við að fara eftir hjálpinni sem í okkar huga gat aðeins orðið með einu móti. Hann hefði komið til baka með byssu og skotið Gust á staðnum.

Gustur var alla tíð hálfgerður klaufi í mýrum og pyttum, ekki skyldi mig undra þó einhver hræðsla hafi setið í honum eftir þetta slys. 

Athugasemdir

[Kristín G. (IP-tala skráð) 10.1.2008 kl. 21:03]

Kvitt

[Sigurður Hreiðar, 10.1.2008 kl. 23:49]

Var það ekki Steinn Steinar sem sagði: Landslag væri lítils virði ef það héti ekki neitt.

Það má líka snúa upp á þetta: Örnefni væru lítils virði ef enginn vissi hvar þau eiga við.

Kv. í bæinn