Þar var allt í eymd og volæði

19.3.2007 | 21:05

Þar var allt í eymd og volæði

Hafísinn lokaði siglingaleiðum norðanlands og vestan og allt inn í Breiðafjörð. Á Vestfjörðum voru frosthörkur með bágindum og bjargarskorti, á einmánuði var þar oftast yfir 20 stiga frost. Búpeningur var skorinn af fóðrum víða um land og enga björg var að hafa frá sjó vegan ísa sem lokuðu fiskimiðunum. Landsmönnum fækkaði á milli ára . "Þeir sem fæðast eru færri en hinir, sem deyja". "Þegar Clausen héraðslæknir á Ísafirði hafði legið í gröfinni meira en ár hafði enginn eftirmaður hans komið þangað vestur. En kúabóluvessa fékk hann sendan frá landlækni eftir sem áður".

"Menn meiðast útvortis og innvortis, menn taka sótt og liggja vikur, mánuði og ár. Konur ala börn með sótt og harmi - og enginn læknar - nema dauðinn". Skrifa bændur á Vestfjörðum og óska að birt verði í Þjóðólfi til að minna ráðamenn þjóðarinnar á þennan gleymda landshluta. Svona var ástandið þar vestra árið 1861, þegar hjónunum Valgerði og Jens, á Laugabóli í Ögursveit, fæddist á miðri Góu, drengur sem var þeirra fimmta barn. Einar Ari var hann skírður og hafði þá Einar fæðst fimm árum fyrr, og dáið. Börnin fæddust oft til þess eins að deyja.

Þessi hjón eignuðust átta börn, en ekki lifðu öll. Þau bjuggu fyrst á Laugabóli, en þar hafði jens alist upp hjá foreldrum sínum. En með vaxandi barnafjölda varð það erfitt og ungu hjónin fluttu, fyrst að Efsta-Dal en síðan að Hrafnabjörgum. Þar fæddist þeirra yngsta barn og þaðan fermdist hann Einar Ari, langafi minn, árið 1875. Seinna bjó þessi fjölskylda í Þernuvík, en þá voru börnin flest uppkomin.

Eilífir flutningar frá bæ að bæ, benda til að heldur þröngt hafi verið í búi og leitin að betri kjörum endalaus og vonlítil. Björgin var að stórum hluta sótt til sjávarins og drengir voru ungir látnir róa með. Og oftast leið ekki langur tími frá fermingunni þar til unglingarnir þurftu að sjá um sig sjálfir.

Á þessum tíma hafði Eyri við Skutulsfjörð (Ísafjörður) nýlega fengið viðurkenningu sem kaupstaður í annað sinn, og þangað hefur ungt fólk úr sveitunum vafalaust sótt til að leita sér vinnu. Það gerði hann langafi minn um leið og hann fór að heiman. Hann var tuttugu og átta ára þegar hann var búinn að eignast hana Sigríði langömmu fyrir konu og þau áttu sitt fyrsta barn, sem var hún Sesselja Guðrún amma mín. Þau bjuggu í Hnífsdal þegar dæturnar voru orðnar fimm, og lifðu allar, sem ekki var algengt.

Í desembermánuði fæddist sonurinn sem skírður var Sigurður Elías. Rétt fyrir jólin og amma var niu ára, en sú yngsta ársgömul. Langamma dó fyrir áramótin og Einar Ari stóð þá einn eftir með börnin sex. Hvað hann gerði þá blessaður veit ég ekki, en líklegt þykir mér að hann hafi beðið Guð að hjálpa sér og síðan látið hreppstjórann um afganginn.

Flokkur: Dægurmál | Facebook